کم‌اشتهایی چیست؟

از خیلی از والدین بارها شنیده‌ایم:« بچه‌م غذا نمی‌خوره، خیلی کم‌اشتهاست!» این موضوع یکی از رایج‌ترین نگرانی‌های والدین است.

اما باید توجه داشت که در بسیاری موارد، کم‌اشتهایی در کودکان یک مرحله‌ی طبیعی رشد است و لزوماً به معنای بیماری نیست. کودکان معمولاً بر اساس نیاز بدنشان غذا می‌خورند، نه بر اساس مقدار غذایی که والدین تصور می‌کنند کافی است. بعد از یک‌سالگی، سرعت رشد کودک کاهش می‌یابد و کودک دیگر مثل نوزادی که هر ماه وزن اضافه می‌کرد، سریع رشد نمی‌کند. بنابراین نیاز انرژی کمتر می‌شود و طبیعی است که اشتها کاهش پیدا کند. این مسئله برای والدین نگران‌کننده است اما در واقع بخش طبیعی از رشد است.

چه زمانی کم‌اشتهایی طبیعی نیست؟

کم‌اشتهایی می‌تواند طبیعی باشد، اما اگر همراه شود با:

کاهش وزن یا توقف رشد قدی

بی‌حالی و خستگی مداوم

رنگ‌پریدگی، ریزش مو یا تغییرات پوستی

بی‌میلی طولانی‌مدت به بیشتر گروه‌های غذایی

در این شرایط باید حتماً کودک توسط پزشک و مشاور تغذیه بررسی شود.

دلایل شایع کم‌اشتهایی

1. الگوی طبیعی رشد: همان‌طور که گفتیم، بعد از دو سالگی نیاز کودک به انرژی کاهش پیدا می‌کند.
2. عادات غذایی غلط: وقتی کودک قبل از وعده اصلی بیسکوییت، چیپس یا آبمیوه صنعتی مصرف کند، طبیعی است که سر سفره اشتها نداشته باشد.
3. اصرار بیش‌ازحد والدین: فشار دادن کودک به غذا خوردن معمولاً اثر معکوس دارد و باعث لجبازی و امتناع می‌شود.
4. بیماری‌ها و مشکلات جسمی: کم‌خونی فقر آهن، یبوست مزمن، عفونت‌های مکرر یا آلرژی‌های غذایی از دلایل شایع کم‌اشتهایی هستند.
5. مسائل روانی و محیطی: اضطراب، استرس‌های خانوادگی، ورود به مهد یا تغییر در شرایط زندگی می‌تواند باعث بی‌میلی به غذا شود.

���� مثال واقعی:

خیلی وقت‌ها والدین می‌گویند «بچه‌م غذا نمی‌خوره» اما وقتی بررسی می‌کنیم می‌بینیم کودک روزانه چند لیوان شیرکاکائو، بیسکوییت یا تنقلات مصرف کرده است؛ در این شرایط طبیعتاً زمان ناهار جایی برای غذای اصلی نمی ماند.

✨ راهکارهای عملی برای والدین

• محیط آرام سر سفره: حین غذا خوردن تلویزیون و موبایل خاموش باشد، سفره باید جایی آرام و بدون دعوا باشد.
• حجم کم، وعده بیشتر: به جای سه وعده سنگین، ۵–۶ وعده سبک و کوچک به کودک بدهید.
• ظاهر جذاب غذا: استفاده از رنگ‌های طبیعی مثل هویج، چغندر یا سبزیجات باعث می شود کودک به غذا علاقه بیشتری نشان دهد.
• اجازه انتخاب بدهید: مثلاً بپرسید: «دوست داری امروز برنجت با ماست باشه یا با خورشت سبزی؟» این حس اختیار، کودک رو مشتاق‌تر می‌کند.
• 5. الگو بودن والدین: وقتی پدر و مادر با اشتیاق میوه یا سبزی می‌خورند، کودک ناخودآگاه علاقه‌مند می‌شود.
• پرهیز از تنبیه یا تهدید: جمله‌هایی مثل «اگه غذا نخوری ازت ناراحت می‌شم» یا «تا غذا نخوری از سر میز بلند نمی‌شی» فقط باعث تنفر کودک از غذا می‌شود.
• بررسی کمبودهای تغذیه‌ای: در بعضی موارد مکمل آهن، روی یا ویتامین D تجویز می‌شود.

کم‌اشتهایی در کودکان بیشتر اوقات یک مرحله طبیعی رشد است و نیاز به نگرانی شدید ندارد. معیار اصلی سلامت کودک، نمودار رشد قد و وزن او می باشد، نه مقدار غذایی که به نظر والدین کم می‌آید.

والدین باید صبور باشند، فضای غذا خوردن را دلپذیر کنند و به کودک فرصت دهند تا بر اساس نیاز طبیعی بدنش غذا بخورد. در مواردی که کم‌اشتهایی طولانی‌مدت باشد یا علائم جسمی و اختلال رشد همراه آن دیده شود، مراجعه به پزشک ضروری است./ف.نوروزی فرد

"الهه عباسی" کارشناس ارشد تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز

پایان خبر